Hoe kan je de obstakels overwinnen? Wat helpt en wat niet? De ervaringen uit de praktijk laten verschillende methodieken zien die kunnen werken. Op deze pagina laten we zien welke methodieken de betrokkenen hebben ingezet, of waar we al pratende op uit kwamen als een mogelijke oplossing.

Oud zeer bij betrokkenen

  • Sta eerst stil bij de geschiedenis van een gebied en de betrokkenen, bij oud zeer, voordat je überhaupt start met samenwerken / participeren over nieuwe plannen. Start bijvoorbeeld een gesprek over de waarden in een gebied –  zie Kennis 
  • Begin niet meteen met moodboards, geeltjes plakken of met foamblokken stedenbouwkundige constructies maken. De methodiek kan in deze situatie gezien worden als kleuterachtig, omdat betrokkenen geen inspraak hadden in de gekozen methodiek (hangt samen met het gehele proces van zich niet gehoord voelen).
  • Houd een startbijeenkomst over de samenwerking/participatie, hoe wordt die ingericht? Laat een goede vertegenwoordiging van betrokkenen meepraten en adviseren over het proces. Vraag waar betrokkenen in een buurt behoefte aan hebben.
  • Deze werkwijze kan ook worden toegepast bij andere het nemen van een principebesluit voor een gebiedsontwikkeling. Test een aantal ideeën met de betrokkenen in de buurt als onderdeel van de onderzoeken. Informeren over het proces na een principebesluit is te laat: dan overheerst het gevoel dat er over hoofden heen besluiten zijn gevallen en dat daarin geen ruimte was voor feedback.

Burgers voelen zich niet gehoord

  • Vooraf: Een dilemma kan zijn: hoe vind je ruimte voor meedenken als de kaders weinig ruimte laten door allerlei vaststaand beleid bijvoorbeeld? Maak dat aan het begin van een proces duidelijk. Leg het uit. Betrek eventueel een bestuurder hierbij. Daar ligt ook het mandaat om eventueel opnieuw te praten over de kaders.
  • Houd een startbijeenkomst over de samenwerking/participatie, hoe wordt die ingericht? Laat een goede vertegenwoordiging van betrokkenen meepraten en adviseren over het proces. Vraag waar betrokkenen in een buurt behoefte aan hebben.
  • Deze werkwijze kan ook worden toegepast bij andere het nemen van een bijvoorbeeld een principebesluit voor een gebiedsontwikkeling. Test een aantal ideeën met de betrokkenen in de buurt als onderdeel van de onderzoeken. Informeren over het proces na een principebesluit is te laat: dan overheerst het gevoel dat er over hoofden heen besluiten zijn gevallen en dat daarin geen ruimte was voor feedback.
  • Aanbeveling: Aan het einde van een participatietraject en wanneer er een besluit ligt, organiseer dan nog een bijeenkomst om uit te leggen wat je met de inbreng van betrokkenen is gedaan en waarom sommige dingen wel of niet kunnen.
  • Probeer ook de stem te laten horen van de mensen die geen mening hebben of positief zijn over een plan. Denk na hoe je de wensen van toekomstige bewoners meeneemt. (Tip: benader een aantal mensen in andere vergelijkbare situaties en betrek deze erbij – zie Kennis )

Emoties tijdens het proces of in een bijeenkomst

  • Geef ruimte aan emoties. 
  • Luister en vraag door. Vraag door om erachter te komen  wat er achter de emotie zit. Je kunt de reden niet raden. Dat kan een reële of irreële angst zijn, maar dat maakt niets uit. Voor diegene is het even waar.
  • Toon belangstelling voor iemands situatie. Zorg ervoor dat iemand zich gehoord voelt.
  • Blijf rustig. Tel tot 10. “Ik ben er niet om te vechten maar om mensen te helpen”. Probeer de emotie er uit te halen. 
  • Vraag om ruimte tijdens een gesprek, als anderen continu inbreken in je betoog. Geef rustig aan dat je je verhaal af wilt maken, zodat je beter wordt begrepen. Laat elkaar uitpraten.
  • Luisteren en ruimte geven aan emoties betekent niet dat je iemand altijd kan helpen of aan een verzoek kan voldoen. Wees bewust van wat je wel en niet kunt toezeggen. Niet alles is mogelijk. Leg dat uit.

Ongelijke informatiepositie van verschillende partijen in een gebied

  • Deel je ideeën en plannen het liefst zo vroeg mogelijk.
  • Een dilemma kan zijn: welke informatie deel je in welke fase? Om een proces verder te helpen kan het soms beter zijn eerst een aantal zaken uit te zoeken voordat je de openbaarheid zoekt en input vraagt. Daarmee wordt die informatie nuttiger. Leg dat uit.
  • Te vroeg een kant en klaar plan neerleggen, zorgt voor weerstand en leidt vaak tot veel aanpassingen. Dat kost uiteindelijk meer tijd en zorgt voor weinig draagvlak.
  • Beslis samen welke informatie wanneer relevant is.

Een stagnerend proces

  • Zoek de gezamenlijke belangen – bijvoorbeeld het belang van een woningcorporatie en de gemeente komen vaak overeen.
  • Je hoeft het niet met elkaar eens te worden. Accepteer dat en kijk wat dan de volgende stap is.
  • Blijf in verbinding en blijf zo veel mogelijk masseren om tot een oplossing te komen.
  • Doordrukken heeft geen zin. Je zin doordrijven werkt 1 of 2 keer, maar daarna niet meer. Betrokken komen in opstand. 
  • Soms duurt blijven praten te lang en is er een breekijzer nodig. Een  geaccepteerde manier om door te kunnen is dat er (vooraf afgesproken) 
  • vaste beslismomenten zijn in de planning. Iemand heeft de bevoegdheid om knopen door te hakken.
  • Inzet van een neutrale partij, een moderator, kan helpen om een proces vlot te trekken.

Tegenstrijdige belangen en verzoeken

  • Het is onmogelijk om aan alle wensen voldoen. 
  • Maak zoveel mogelijk heldere afspraken aan het begin van een samenwerking.
  • Soms duurt blijven praten te lang en is er een breekijzer nodig. Een  geaccepteerde manier om door te kunnen is dat er (vooraf afgesproken) vaste beslismomenten zijn in de planning. Iemand heeft of krijgt het mandaat om knopen door te hakken.
  • Roep hulptroepen in als een proces vastloopt. Inzet van een neutrale partij, een moderator, kan helpen om een proces vlot te trekken.